Polska, jak wiadomo, nie jest krajem jednolitym wyznaniowo. Niewielką grupę wyznaniową stanowią Tatarzy, którzy początkowo osiedlili się na północno-wschodnich krańcach Podlasia, a później dotarli także dalej wgłąb kraju.
Toteż głównie na Podlasiu znajdziemy ich meczety i mizary.
Najbardziej znane i popularne (jeśli można tak powiedzieć o cmentarzach) znajdują się w Warszawie i w Kruszynianach.
Obecnie na terenie Polski zachowało się 7 mizarów, z czego tylko trzy są jeszcze czynne i nadal odbywają się na nich pochówki. To dwa wymienione powyżej oraz trzeci w Bohonikach. Pozostałe to nieczynny cmentarz karaimski w Warszawie, drugi, nieczynny mizar w Bohonikach oraz w Studzience i Zastawku. Kwatery muzułmańskie utworzono także na cmentarzach komunalnych w Gdańsku, we Wrocławiu, w Trzciance i Rybocicach.
Pełny ich wykaz można znaleźć na stronie Muzułmańskiego Związku Religijnego pod poniższym linkiem http://mzr.pl/mizary/.
O warszawskim mizarze już pisałam i możecie o nim poczytać tu ➡️ https://klubglobtroterawarszawa.com/2020/09/30/cmentarz-pod-polksiezycem/
Wędrując po Podlasiu kilka razy dotarliśmy do Kruszynian i tam oczywiście odwiedziliśmy zarówno Tatarską Jurtę, jak też meczet i mizar.
Będziemy tam także ponownie w roku 2022. Zainteresowanych zapraszamy na wycieczkę w dniach 1.-2 października 👉 PODLASKI TYGIEL KULTUROWY.
A zanim tam dotrzemy przybliżmy nieco dzieje polskich Tatarów na Podlasiu. Osadnictwo tatarskie na północno- wschodnich krańcach Polski sięga XIV wieku i związane jest z czasami, gdy władcy Polski i Litwy przyjmowali lub wręcz zapraszali na podległe sobie tereny dzielnych i zręcznych wojowników z Krymu, często uciekinierów ze Złotej Ordy, w zamian za służbę wojskową nadając im ziemię i przywileje. Tatarzy trafiali też na Litwę i jako jeńcy, a następnie osiedlani byli w wioskach tatarskich.
Mizar w Kruszynianach znajduje się na skraju wioski, około 100 metrów od meczetu. Na piaszczystym wzniesieniu, na przestrzeni ok. 0,6 ha, pomiędzy wysokimi starymi drzewami spoczywają Tatarzy prawdopodobnie już od końca XVII w. Cmentarz otoczony jest murem z wielkich kamieni, a na jego teren wchodzi się przez bramę, na której widnieje napis informujący, że cmentarz ustanowiony został Pomnikiem Historii. Nieopodal taki sam napis odczytamy na olbrzymim głazie.
Większość dawnych nagrobków to głazy ułożone wprost na ziemi, a przy nich z mniejszych kamieni ułożone zarysy grobów, często już mocno zatarte, czasem w ogóle nie zachowane. Na owych kamieniach – pomnikach, umieszczanych u głów zmarłych, widać napisy w języku arabskim, polskim lub rosyjskim, imiona i nazwiska oraz fragmenty Koranu. Na tradycyjnych nagrobkach napisy wyryte są „z tyłu”, oczywiście patrząc zgodnie z naszymi, europejskimi przyzwyczajeniami. Podobny układ spotyka się na na starych, ortodoksyjnych cmentarzach żydowskich.
Nazwiska pisane cyrylicą to pamiątka po czasach zaborów i rusyfikacji, gdy zabraniano Tatarom używania języka polskiego w trakcie nabożeństw oraz na inskrypcjach nagrobnych.
Najstarszy z odnalezionych dotychczas nagrobków pochodzi z 1744 r. Najnowsze to groby z ostatnich lat. Różnice w wyglądzie tych starych i współczesnych są ogromne.
W tradycji tatarskiej (i ogólnie muzułmańskiej) nie ma Święta Zmarłych, na co dzień też rzadko odwiedza się cmentarze. Nie stawia się zniczy i kwiatów.
Tyle tradycja i obyczaje strefy autochtonicznych stref muzułmańskich. Ale kultura nie funkcjonuje w próżni. Mieszkając na terenie Polski, czy ogólniej: Europy, mniejszości narodowe asymilują elementy naszej kultury. Na mizarach pojawiają się znicze i kwiaty. Jak również zupełnie nowa stylistyka nagrobków, łącznie z odwróceniem kierunku grobów. A 1 listopada i w inne typowo chrześcijańskie święta, tak jak inne cmentarze, polskie mizary rozświetlają się światłami pamięci wśród wiązanek żywych i sztucznych kwiatów.
Podoba Ci się ten artykuł? Będzie mi bardzo miło, jeżeli zostawisz ślad Twojej wizyty w postaci komentarza lub polubienia i zostaniesz stałym czytelnikiem tego bloga.
Możesz także zasubskrybować bloga i otrzymywać bezpośrednio na swoją skrzynkę pocztową informacje o nowych artykułach oraz o terminach spacerów historycznych i przyrodniczych, rajdów i wycieczek Klubu Globtrotera.
Klub Globtrotera Warszawa 