Przechodząc ulicą Czarnieckiego bez wątpienia zwrócimy uwagę na budynek pod numerem 49. To gmach szkoły, która powstała w latach 1930- 34 według projektu Jana Koszczyca-Witkiewicza, znanego m.in. jako tworca grobowca Adasia Żeromskiego w Nałęczowie.
Nie sposób nie zauważyć licznych dziur w murach. To oczywiście celowo do dziś zachowane świadectwo pamięci – ślady kul z czasów Powstania Warszawskiego.
Gmach wybudowany został staraniem Funduszu Kwaterunku Wojskowego i Stowarzyszenia „Rodzina Wojskowa” – organizacji zrzeszającej żony podoficerów i oficerów, utworzonej w 1925. Przewodniczącą Sekcji Szkolnej Stowarzyszenia była ówcześnie Marszałkowa Aleksandra Piłsudska, zaś wieloletnią kierowniczką szkoły Janina Dunin–Wąsowiczowa.
W projekcie budynku Koszczyc zastosował dość złożoną formę, połączył elementy stylu zakopiańskiego z północnym manieryzmem i wiedeńską secesją. W zdobieniu elewacji zastosowano cegłę klinkierową – w wykończeniach naroży, okien oraz w jodełkowym ornamencie fasady.
W latach 1941-1942 działał tu, kierowany przez hm. Jadwigę Luśniak ps. Wichura internat dla 65 chłopów z rodzin wojskowych, kontynuujący tradycję szkoły powszechnej Rodziny Wojskowej. Pod patronatem dyrektorki szkoły, Janiny Dunin-Wąsowicz powstały tu wówczas także stołówka Rady Głównej Opiekuńczej oraz punkt pomocy Żydom. Obie panie zostały po wojnie uhonorowane tytułem Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata, co upamiętnia tablica przy wejściu do szkoły.
W czasie Powstania zorganizowano tu szpital i kuchnię polową. Szpital powstańczy nr 104 w związku z bardzo silnym ostrzałem we wrześniu 1944 przeniesiono do Fortu Sokolnickiego w Parku Żeromskiego. To właśnie z tego okresu pochodzą liczne postrzeliny na elewacjach budynku szkoły.
Obecnie gmach nadal spełnia funkcje edukacyjne, mieści się tu Szkoła Podstawowa Specjalna nr 123, wchodząca w skład Zespołu Szkół Specjalnych nr 100. To placówka dla uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych, z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu umiarkowanym i znacznym.
Ponieważ szkoła mieści się w budynku zabytkowym i występują na jej terenie bariery architektoniczne niestety nie jest dostępna dla uczniów poruszających się na wózkach inwalidzkich.
Kilka lat temu ze względu na zły stan i degradację elewacji zewnętrznej podjęto decyzję o remoncie budynku. Nie była to sprawa prosta, ze względu na historyczne przesłanie obiektu. Kwestią priorytetową było zachowanie śladów po kulach oraz charakterystycznych przedwojennych elementów konstrukcyjnych i dekoracyjnych.
Prace remontowo – konserwatorskie trwały 10 miesięcy, od września 2016 r. do czerwca 2017 r. i odbywały się pod nadzorem i zgodnie z wytycznymi Stołecznego Konserwatora Zabytków.
Przed przystąpieniem do prac wszystkie otwory po kulach zinwentaryzowano. Doliczono się ich wówczas w murach szkoły ponad 3000.
Prace były bardzo skomplikowane i wyspecjalizowane. Wykonane zostały z wyjątkową starannością i dbałością o jak najwierniejsze zabezpieczenie poszczególnych elementów ścian i odtworzenie ubytków.
Do uzupełnień dekoracji, budowy komina, schodów i pergoli zużyto 4300 sztuk cegieł klinkierowych wyprodukowanych na specjalne zamówienie. Zlecenie wykonała cegielnia z okolic Gozdnicy, ta sama, która dostarczyła materiałów do budowy szkoły przed wojną. Otwory po kulach zostały oczyszczone ręcznie i zabezpieczone chemicznie, z pozostawieniem wyraźnego czerwonego ceglanego podłoża. Obecnie widocznych jest ok. 1100 otworów na eksponowanych fragmentach ścian od strony ulicy Czarnieckiego.
Trudy prac dokumentacyjnych i konserwatorskich oraz efekty remontu elewacji zostały docenione przez środowisko architektów i władze miasta. Przedsięwzięcieu nagrodzone zostało prestiżową Nagrodą Brukalskich, co upamiętnia tabliczka przy wejściu do budynku.
Podoba Ci się ten artykuł? Będzie mi bardzo miło, jeżeli zostawisz ślad Twojej wizyty w postaci komentarza lub polubienia i zostaniesz stałym czytelnikiem tego bloga.
Możesz także zasubskrybować bloga i otrzymywać bezpośrednio na swoją skrzynkę pocztową informacje o nowych artykułach oraz o terminach spacerów historycznych i przyrodniczych, rajdów i wycieczek Klubu Globtrotera.
Klub Globtrotera Warszawa 