Spacerując po Ogrodzie Saskim przeważnie nie zastanawiamy się nad jego historią.
A był to pierwszy udostępniony publicznie ogród miejski w Warszawie. August II Sas otworzył go dla mieszkańców Warszawy w 1727 roku. Oczywiście z pewnymi ograniczeniami, jako że ogród był ogrodzony, z bramami i strażnikami, więc niezupełnie każdy mógł wejść. Taka sytuacja zresztą zachowała się przez lata, aż do czasów II wojny światowej. Ogród był zamykany na noc, a stójkowi przy bramach pilnowali, by na teren parku wchodziły osoby stosownie ubrane.
Jedynym zachowanym do dziś reliktem barokowo – rokokowego parku jest niekompletny zespół rzeźb, niegdyś będących dziełem wybitnych artystów warszawskich połowy XVIII wieku.
Niegdyś, gdyż niestety w Ogrodzie Saskim dość mocno hulały wichry historii i w efekcie oryginalnych figur – i to w bardzo złym stanie – do naszych czasów przetrwało zaledwie kilka.
Rzeźby są personifikacjami pór roku, cnót, cech umysłu, sztuki i nauki. Zostały ustawione dowolnie i nie układają się według żadnej konkretnej koncepcji. Na niektórych na cokołach dopatrzymy się podpisów, np. Jesień, Prawda, Chwała, Rzeźbiarstwo, Astronomia.
Usystematyzowanie rzeźb zajęło historykom i konserwatorom sporo czasu i nie tak od razu było wiadomo, którą jak opisać.W przypadku niektórych nawet trudno było zidentyfikować, co miały symbolizować, gdyż ich atrybuty nie są wystarczająco jednoznaczne.
Nie na wszystkich figurach uda się odczytać podpisy. Podaję zatem niżej identyfikację wszystkich 21 rzeźb – dobrą zabawą lub motywem do gry miejskiej może być próba ich dopasowania. 😉
Oto wykaz: Intelekt (na cokole napis Jowisz), Sprawiedliwość, Wenus (Wstydliwa), Jesień, Arytmetyka, Architektura wojskowa, Poezja (na cokole napis Muzyka), Geografia, Inteligencja, Wiedza / Nauka, Mądrość / Sława, Pouczenie(na cokole napis Prawda), Inwencja (na cokole napis Twórczość), Astrologia (na cokole napis Astronomia), Malarstwo, Rzeźbiarstwo, Medycyna, Zima, Flora, Chwała, Rozum (na cokole napis Historia).
Po powstaniu kościuszkowskim i wkroczeniu wojsk rosyjskich do Warszawy w roku 1794 w ogrodzie pozostało wiele pustych cokołów. Część figur urzędnicy carscy wywieźli do Petersburga.
W 1888 roku dokonano konserwacji zachowanych figur.
Widoczna na zdjęciu poniżej figura, na cokole opisana jako Historia, jest najlepiej zachowaną rzeźbą w Ogrodzie Saskim. Symbolizuje Rozum, a przypisana jej omyłkowo nazwa to efekt błędnej interpretacji w XIX wieku. W tak dobrym stanie zachowała się również dlatego, że przez prawie stulecie stała pod dachem budynku dawnej ujeżdżalni, która za czasów saskich i jeszcze przez wiele lat później znajdowała się na terenie Ogrodu Saskiego.
Tej rzeźby jakimś cudem nie dotknęły bombardowania wojenne. Stoi w pobliżu Grobu Nieznanego Żołnierza.
Podczas bombardowań w latach 1939 i 1944 większość rzeźb uległa poważnemu zniszczeniu, podobnie jak cały Ogród Saski. Okolica nie nastrajała wówczas do spacerów.
Na pustej przestrzeni sterczały tu i ówdzie połamane kikuty drzew pośród gruzów i szczątków dawnych budowli i rzeźb.
Powojennymi pracami ratowania okaleczonych ocalałych figur kierował prof. Stanisław Jagmin. Gruntowną konserwację, połączoną z częściową rekonstrukcją, przeprowadzono w latach 1949-1950. Brakujące elementy zrekonstruowano na podstawie przedwojennej ikonografii.
Wprawdzie obecnie większość z 21 figur to rekonstrukcje, ale dzięki nim główna aleja zyskała wygląd zbliżony do tej oryginalnej z XVIII wieku, kiedy to zdobiących Ogród Saski rzeźb było znacznie więcej.
Podoba Ci się ten artykuł? Będzie mi bardzo miło, jeżeli zostawisz ślad Twojej wizyty w postaci komentarza lub polubienia i zostaniesz stałym czytelnikiem tego bloga.
Możesz także zasubskrybować bloga i otrzymywać bezpośrednio na swoją skrzynkę pocztową informacje o nowych artykułach oraz o terminach spacerów historycznych i przyrodniczych, rajdów i wycieczek Klubu Globtrotera.
Klub Globtrotera Warszawa 