Istnienie pięknego rozległego parku na praskim brzegu Warszawy, sąsiadującego z terenami Ogrodu Zoologicznego, jest obecnie dla nas oczywistością. Nie zawsze jednak ta okolica tak wyglądała.
Najpierw była tu wieś, później miasto, jeszcze później fort napoleoński.
Dopiero w latach 1865-1871, czyli za czasów, gdy Warszawą rządzili carscy namiestnicy, powstał tu jeden z większych i ładniejszych terenów rekreacyjnych Warszawy – Park Praski, wówczas pod nazwą Parku Aleksandrowskiego.
Założono go na miejscu dawnych zrujnowanych fortyfikacji napoleońskich i pozostałości zniszczonego przez Rosjan w roku 1794 fragmentu dawnej Pragi.
Plan i formy przestrzenne zaprojektował Jan Dobrowolski, w tzw. stylu angielskim, czyli naśladującym naturalny krajobraz . Niezależnie od zmian terytorialnych taki wygląd i charakter miejsce to zachowało do dziś.
O utworzeniu i lokalizacji parku zadecydowało kilka elementów. Tereny dzisiejszego Parku Praskiego znalazły się obok powstających wówczas obiektów ważnych dla Warszawy i władz carskich: Dworca Petersburskiego, Mostu Aleksandrowskiego (obecnie Śląsko-Dąbrowski) i istniejącej do dziś w niezmienionym kształcie cerkwi św. Marii Magdaleny.
Zrujnowane pozostałości fortyfikacji napoleońskich i resztki zabudowań i ogrodów spalonych podczas Rzezi Pragi w 1794 roku nie dodawały temu miejscu uroku i nie stanowiły właściwego tła dla nowych reprezentacyjnych przedsięwzięć urbanistycznych. W dodatku przypominały niechlubne karty historii armii carskiej.
A trzeba pamiętać, że – po wybudowaniu Dworca Petersburskiego – plac przed nim i jego okolice były czymś w rodzaju carskiej wizytówki – miejscem pierwszego kontaktu z Warszawą dla przyjezdnych z Petersburga, będącego wówczas stolicą Imperium Rosyjskiego.
Park od początku swego istnienia udostępniony był dla mieszkańców Warszawy. W chwili założenia jego powierzchnia wynosiła zaledwie 6,5 ha. Na przełomie wieków obszar parku wzrósł do 30 ha. Obecnie, ze względu rozbudowę okolicznych ulic i osiedli, powierzchnia parku zmniejszyła się do 19,39 ha.
Do roku 1916 teren zwany był Parkiem Aleksandryjskim, w powiązaniu z oficjalnymi nazwami sąsiadującej ulicy Aleksandrowskiej i Mostu Aleksandrowskiego (czyli mówiąc po warszawsku: Mostu Kierbedzia). Później przemianowano go na Park Praski. Już wówczas okolica miała charakter nie tylko terenu rekreacyjnego, ale rozwijającego się lunaparku.
Od 1900 r. do wybuchu II wojny światowej na obrzeżu parku mieścił się pierwszy stały Teatr Praski, który później przekształcono na Dom Żołnierza. Zbombardowany we wrześniu 1939 roku budynek nie został odbudowany. Ruiny rozebrano po wojnie. Obecnie w tym miejscu znajduje się trawnik. Kilka lat temu ustawiono tam współczesną rzeźbę „gazetowego miśka”, która przypomina o istnieniu tu w przeszłości obiektu związanego z kulturą.
W roku 1930 przy zbiegu ul. Ratuszowej i Wybrzeża Helskiego ulokowano lunapark pod nazwą „Sto Pociech”, z pełnym wyposażeniem wesołego miasteczka: diabelskim młynem, karuzelą, kolejką górską, beczką śmiechu, labiryntem, a nawet wieżą spadochronową. Lunapark funkcjonował do czasów II wojny światowej.
Po powstaniu Ogrodu Zoologicznego część parku przeznaczono na ZOO. W roku 1952 przyłączono do parku tereny przy ulicy Jagiellońskiej. Powstał wówczas także wybieg dla niedźwiedzi, który opustoszał w roku 2022, gdy niedźwiedzie ostatecznie przeniesiono na teren Ogrodu Zoologicznego po kilku incydentach z udziałem niesubordynowanej publiczności.
W nawiązaniu do pobliskiego ZOO na jednym z placyków parkowych ustawiono oryginalną dekorację, która stałą się jednym z najbardziej charakterystycznych obiektów parku: kilkumetrową metalową żyrafę o ażurowej konstrukcji.
Drugą charakterystyczną budowlą jest muszla teatralna usytuowana wgłębi terenu. Od czasu do czasu nadal odbywają się tam rozmaite koncerty i festyny. Przez wiele lat tradycyjnie na Festynach Praskich występowała tam podwórkowa orkiestra praska.
Co roku z nastaniem ciepłych dni park ożywa, zaczynają funkcjonować kawiarenki i minibarki, pojawiają się barwne straganiki z obwarzankami, balonami, zabawkami i pamiątkami. Nie jest to już atmosfera z lat międzywojennych, ale nadal to miejsce lubiane i chętnie odwiedzane przez mieszkańców Warszawy, a także turystów.
Pod względem przyrodniczym Park Praski również godzien jest uwagi, gdyż na jego terenie występuje duże urozmaicenie gatunków drzew i krzewów, w tym wiele rzadkich, m.in.: miłorząb japoński, platan klonolistny, kasztan jadalny i glediczja trójcerniowa.
Tekst i zdjęcia współczesne: Liliana Kołłątaj
Podoba Ci się ten artykuł? Będzie mi bardzo miło, jeżeli zostawisz ślad Twojej wizyty w postaci komentarza lub polubienia i zostaniesz stałym czytelnikiem tego bloga.
Możesz także zasubskrybować bloga i otrzymywać bezpośrednio na swoją skrzynkę pocztową informacje o nowych artykułach oraz o terminach spacerów historycznych i przyrodniczych, rajdów i wycieczek Klubu Globtrotera.
Klub Globtrotera Warszawa 