Idąc alejką w stronę wejścia do pałacu w Wilanowie na pewno zwróciliście uwagę na obiekt stojący w parku nieopodal kościoła św. Anny. Już na pierwszy rzut oka widać, że budowla ma kształt grobowca, tak kunsztownego, że można by przypuszczać, że wybudowano go dla króla i właściciela Wilanowa Jana III Sobieskiego. Zwycięzca spod Wiednia został jednak pochowany na Wawelu, jak większość polskich monarchów.
Zatem, kto tu spoczywa? Otóż – nikt.
To symboliczny nagrobek – pomnik. Wystawił go Aleksander Potocki swoim rodzicom: Aleksandrze z Lubomirskich Potockiej i Stanisławowi Kostce Potockiemu, właścicielom Wilanowa na początku XIX wieku.
Mauzoleum zostało zaprojektowane w 1834 roku przez sławnego architekta Henryka Marconiego, a wykonane z piaskowca szydłowieckiego w latach 1834-1836 przez Jakuba Tatarkiewicza oraz Konstantego Hegla (twórcę Syrenki z Rynku Starego Miasta). Architekt wzorował się na nagrobku Kazimierza Wielkiego na Wawelu, toteż tym bardziej nic dziwnego, że pomnik budzi królewskie skojarzenia.
Pod neogotyckim baldachimem umieszczony jest sarkofag z przedstawieniem postaci małżonków, jego boki zdobią płaskorzeźby – geniusze śmierci oraz personifikacje zainteresowań i cnót zmarłych.
Całość ustawiona jest na rozległym cokole, którego rogi zdobią cztery lwy trzymające tarcze z herbami Potockich (Pilawa) i Lubomirskich (Drużyna, zwany też Szreniawa).
Potoccy jednak nie są tu pochowani.
Jak wyżej wspomniałam nagrobek jest symboliczny. Stanisław i Aleksandra Potoccy spoczęli na wieki po sąsiedzku – w specjalnie wybudowanej w tym celu kaplicy kościoła św. Anny w Wilanowie, a dokładniej: w krypcie pod tą kaplicą.
Ale to też nie tak od razu… Zwłaszcza, gdy mamy na myśli Stanisława Kostkę Potockiego.
Gdy Stanisław Kostka Potocki zmarł w roku 1821 pochowano go w podziemiach wilanowskiego kościoła św. Anny. Aby godnie uhonorować męża Aleksandra z Lubomirskich Potocka zleciła wybudowanie kaplicy rodzinnej na świeżo powstałym cmentarzu wilanowskim. Niewielka nekropolia zaczęła funkcjonować dopiero od roku 1816, wcześniej pochówków dokonywano na cmentarzu przykościelnym.
Okazałą kaplicę grobową – rodzinne mauzoleum Potockich, zaprojektował w stylu neogotyckim znany warszawski architekt – Christian Piotr Aigner. Wybudowano je w latach 1823-26.
W nowej kaplicy spoczęli Stanisław Kostka Potocki oraz jego brat, Ignacy, zmarły w roku 1809.
Ale ta kaplica nie stała się jeszcze docelowym miejscem ich pochówku. Ostatecznie spoczęli w kościele wilanowskim, po jego kolejnej rozbudowie według projektu znakomitego architekta Henryka Marconiego. Do świątyni, powiększonej w latach 1857 -1870, dobudowana zostały dwie kaplice, w tym od południa kaplica NMP z kryptą grobową. W roku 1867 przeniesiono tam doczesne szczątki braci Potockich, Ignacego i Stanisława Kostki. Dopiero groby w krypcie kościoła stały się ostatecznym miejscem ich spoczynku. Tam też pochowana została wraz mężem żona Augusta Potockiego (wnuka Stanisława Kostki), Aleksandra, pomysłodawczyni i fundatorka rozbudowy kościoła.
Tu także dokonano pochówków kolejnych osób z rodu Potockich, a także Branickich – ostatnich przedwojennych właścicieli Wilanowa.
Symboliczny grobowiec na szczęście przetrwał w oryginalnym stanie do naszych czasów i jest niewątpliwą ozdobą parku przed wejściem do dawnej królewskiej rezydencji. W roku 1965 został wpisany do rejestru zabytków.
Podoba Ci się ten artykuł? Będzie mi bardzo miło, jeżeli zostawisz ślad Twojej wizyty w postaci komentarza lub polubienia i zostaniesz stałym czytelnikiem tego bloga.
Możesz także zasubskrybować bloga i otrzymywać bezpośrednio na swoją skrzynkę pocztową informacje o nowych artykułach oraz o terminach spacerów historycznych i przyrodniczych, rajdów i wycieczek Klubu Globtrotera.
Klub Globtrotera Warszawa 