Wilanów kojarzy się naturalnie z królem Janem III Sobieskim. Jak przystało na królewską rezydencję król został tam oczywiście uwieczniony na wiele sposobów. Herby, obrazy, pomnik.
Właśnie, pomnik. Gdzie właściwie mamy w Wilanowie pomnik Sobieskiego?
Ten najbardziej znany i najstarszy (powstał jeszcze za życia króla) jest właściwie bardziej rzeźbą niż pomnikiem. Tym bardziej, że materiał, z którego go wykonano – gips, słoma i gałęzie! – predestynuje go do pozostawania w zamkniętym pomieszczeniu. Stoi sobie zatem w holu pałacu, w dodatku w miejscu, w którym niełatwo go podziwiać.
Prawdziwy pomnik, wykonany z brązu pojawił się w Wilanowie, na terenie parku, w pobliżu oranżerii, kilka lat po II wojnie światowej, ale rzec można był tam przejazdem – w drodze ze Lwowa do Gdańska.
Został ufundowany przez miasto Lwów i tamże odsłonięty 20 listopada 1898 roku. Jest dziełem lwowskiego rzeźbiarza Tadeusza Barącza, odlanym w brązie, w wiedeńskiej firmie Artura Kruppa. Wybór Lwowa na ustawienie pomnika króla Jana nie był przypadkowy. Sobieski urodził się bowiem w pobliskim Olesku, a we Lwowie miał nawet swoją kamienicę. Pomnik stanął we Lwowie na skwerze na Wałach Hetmańskich, w najbardziej reprezentacyjnym spacerowym ciągu Lwowa. Obecnie miejsce to zajmowane jest przez pomnik Tarasa Szewczenki, narodowego poety Ukrainy.
W 1950 roku władze radzieckie przekazały go Polsce. Stanął w parku w Wilanowie. Wcale jednak nie było oczywiste, że musi zostać w Warszawie.
Jako że ma bardzo atrakcyjną formę starały się o niego także inne miasta.
Między innymi Kraków i Wrocław.
Wtedy jeszcze stawianie pomników nie było tak popularne, głównie ze względu na koszty.
A ten był gotowy. I w dodatku nie byle jaki.
Ówczesne władze w końcu uznały, że Warszawa ma już wystarczająco dużo pomników, w tym Sobieskiego – bo jeden w Łazienkach, na Agrykoli, drugi – w pałacu w Wilanowie. I w związku z tym „nadmiarem” można go przekazać dalej. Do Trójmiasta wywędrował w roku 1965 i już tam pozostał. A w Gdańsku stanął na Targu Drzewnym, w dość reprezentacyjnym miejscu, które czekało puste, po zdjęciu monumentalnego niemieckiego pomnika, postawionego przez Niemców w czasie wojny.
I Wilanów ponownie ostał się bez ogólnie dostępnego pomnika Zwycięzcy spod Wiednia. Pozostałe jedynie ten wspomniany wyżej gipsowy monument w pałacu i można sobie zerknąć na niego przez szybę, zaglądając z ogrodu różanego. Aby go podziwiać z bliska trzeba wykupić bilet do pałacu… lub wybrać się do Łazienek, gdzie na mostku na Agrykoli stoi jego replika z brązu, wykonana i ustawiona tam na życzenie króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Ten mankament został dostrzeżony przez artystę, malarza i rzeźbiarza Tadeusza Dębskiego. Wyrzeźbił on, ufundowany ze społecznych funduszy, pomnik Jana III Sobieskiego w towarzystwie małżonki Marii oraz dwóch wyżłów (ulubionych psów króla). Rzeźbę w 1999 roku wykonał Edward Jeliński z Pracowni Konserwacji Zabytków „Monument” w Łazienkach. Po okresie zamieszania z decyzją, gdzie pomnik ma być ustawiony, stanął wreszcie w roku na skraju Błoni Wilanowskich, w pobliżu ul. Przyczółkowej i niedokończonego wówczas jeszcze ratusza dzielnicy. Uroczyste odsłonięcie pomnika nastąpiło 9 września 2001 roku. A że warszawskie pomniki lubią wędrować, z czasem okazało się, że to tylko tymczasowa lokalizacja. Urząd Dzielnicy Wilanów podjął decyzję, że zostanie on przeniesiony do Miasteczka Wilanów, w rejon skrzyżowania ulic Oś Królewska z Sarmacką. I tam ostatecznie się znalazł.
Podoba Ci się ten artykuł? Będzie mi bardzo miło, jeżeli zostawisz ślad Twojej wizyty w postaci komentarza lub polubienia i zostaniesz stałym czytelnikiem tego bloga.
Możesz także zasubskrybować bloga i otrzymywać bezpośrednio na swoją skrzynkę pocztową informacje o nowych artykułach oraz o terminach spacerów historycznych i przyrodniczych, rajdów i wycieczek Klubu Globtrotera.
Klub Globtrotera Warszawa 