Oficjalny adres kościoła ewangelicko-augsburskiego pw. Wniebowstąpienia Pańskiego to Puławska 2a. Jednak łatwiej będzie go zlokalizować, gdy podamy że stoi na skwerze od południowej strony Placu Unii Lubelskiej, na wprost nowego centrum handlowego. Tak naprawdę to do wejścia głównego trafimy od strony ulicy Stefana Batorego, zaś na teren kościoła od strony absydy wchodzimy jeszcze z ulicy Ludwika Waryńskiego. I to właśnie to wejście, mimo że z tyłu kościoła, jest tym bardziej reprezentacyjnym.
Co ciekawe kościół wzniesiony został w latach 1902–1904 jako prawosławna cerkiew garnizonowa pod wezwaniem św. św. Piotra i Pawła, głównie dla potrzeb stacjonującego po sąsiedzku w koszarach Lejb-Gwardyjskiego Keksholmskiego Pułku im. Cesarza Austriackiego. Był on nie tylko świątynią, ale też swego rodzaju muzeum i mauzoleum wojskowym. Cerkiew wzniesiono według typowe planu dla świątyń wojskowych, więc trudno mówić tu o konkretnym architekcie, jako autorze projektu. Pracami budowlanymi kierował Wiktor Junosza-Piotrowski. Wewnątrz umieszczono wiele elementów związanych z historią pułku: tablicę ukazującą jego szlak bojowy, spis poległych oficerów jednostki, ikonę znalezioną przez pułk w mieście Keksgolm (Keksholm) oraz egzemplarz Biblii podarowany pułkowi przez carycę Elżbietę Pietrownę.
Opuszczoną cerkiew, zamkniętą przez niemieckie władze wojskowe już na początku I wojny, w 1915 roku, parafia ewangelicka objęła go dopiero od 1920r. Przez dwa lata korzystali z niego także kalwini (czyli ewangelicy reformowani). Na potrzeby kościoła ewangelickiego dokonano zmian w wyglądzie kościoła. Usunięto elementy prawosławne, zarówno architektoniczne jak malarskie. Pozostawiono jednak wewnątrz łuki dawnych wrót ikonostasów, dużego i małego, zachowane do dziś. Przebudowy sylwetki kościoła w latach 1931-1934 dokonał znany architekt Egdar Norwerth (ten sam, który po wojnie przeprojektował kościół św. Stanisława Kostki na Żoliborzu i dokończył jego budowę). Zmianami we wnętrzu kościoła zajął się architekt Teodor Bursche.
I tu kolejna ciekawostka. Kościół po przejęciu przez ewangelików zachował rolę świątyni wojskowej. Był jedynym w Polsce luterańskim kościołem wojskowym.
W czasie Powstania Warszawskiego niestety uległ poważnym zniszczeniom. Odbudowano go jeszcze w końcu lat czterdziestych XX wieku.
Podniesienia z ruin kościoła według projektu Teodora Burschego dokonano pod kierownictwem kolejnego ewangelickiego architekta – Andrzeja Wiedigera.
Po likwidacji duszpasterstwa wojskowego w 1950 r. kościół stał się świątynia cywilną.
To drugi z kościołów luterańskich w Warszawie. Głównym kościołem tego wyznania jest ogromny rotundowy kościół Św. Trójcy, w Śródmieściu przy Placu Małachowskiego.
W roku 2017 przed wejściem do świątyni ustawiono Bramę Jubileuszową, upamiętniającą 500 lat Reformacji. Brama ma ciekawą formę przeszklonego symbolicznego przejścia. Za wmontowaną między filary szybą z wypisanymi fragmentami Ewangelii widać chodnik prowadzący do kościoła.
Zaniedbany budynek widoczny sąsiedniej posesji za ogrodzeniem przy bramie od strony Placu Unii to dawna plebania. Obecnie już tylko z trudem można dopatrzeć się śladów dawnej świetności.
Niegdyś budynek prezentował się całkiem okazale. Na poniższym zdjęciu z czasów II wojny światowej widać go po prawej stronie.
Podoba Ci się ten artykuł? Będzie mi bardzo miło, jeżeli zostawisz ślad Twojej wizyty w postaci komentarza lub polubienia i zostaniesz stałym czytelnikiem tego bloga.
Możesz także zasubskrybować bloga i otrzymywać bezpośrednio na swoją skrzynkę pocztową informacje o nowych artykułach oraz o terminach spacerów historycznych i przyrodniczych, rajdów i wycieczek Klubu Globtrotera.
Klub Globtrotera Warszawa 