Podlasie kojarzone jest z drewnianymi błękitnymi cerkwiami. Błękit to kolor symbolizujący w prawosławiu Matkę Boską i Archanioła Michała oraz nadzieję i tajemnicę bytu, a w potocznym odczuciu – po prostu: niebo.
Oto jedna z tych pięknych błękitnych świątyń.
CERKIEW PODWYŻSZENIA KRZYŻA PAŃSKIEGO w NARWI.
Cerkiew prawosławna w Narwi ufundowana została prawdopodobnie w 1529. Pierwsza wzmianka źródłowa o istnieniu cerkwi „ruskiej” w Narwi pojawiła się wrejestrze pomiary włócznej spisanym w 1560 r. Stanisława Dziewiałtowskiego. Rejestr nie wskazuje wezwania świątyni, natomiast lokalizuje ją po lewej stronie ulicy Bielskiej patrząc od strony rynku, co pokrywa się ze współczesną lokalizacją cerkwi parafialnej. Według legendy, zapisanej w kronice parafialnej z 1900, fundatorem cerkwi był książę Iwan Wiśniowiecki, który jadąc z Warszawy do Wilna miał zobaczyć na jej miejscu ikonę św. Antoniego Pieczerskiego i postanowił zbudować ku jego czci kaplicę. Nie ma jednoznacznego potwierdzenia, iż to właśnie Wiśniowiecki fundował budowlę, chociaż wiadomo, że w 1518 jego żona Anastazja zd. Olizarowicz przekazała mu dobra w bliskiej geograficznie Narewce. Inne legendy mówią o obecności w Narwi mnichów z Kijowa, którzy mieli w XV w. dotrzeć do miejscowości z ikoną św. Antoniego Pieczerskiego. Kult Antoniego jest nadal żywy w parafii narewskiej, między innymi w skicie w Odrynkach, a dzień wspomnienia mnicha jest, obok święta patronalnego, najważniejszą uroczystością obchodzoną w cerkwi.
Po zawarciu unii brzeskiej miejscowa parafia przyjęła jej postanowienia najpóźniej w 1635. Najstarsza świątynia parafialna funkcjonowała do drugiej połowy XVIII w., gdy z powodu bardzo złego stanu technicznego wzniesiono na jej miejscu nową. Wyposażenie unickiej cerkwi w Narwi było w tym okresie poważnie zlatynizowane. Zachowane opisy inwentarzowe wskazują, że w świątyni nie było ikonostasu (chociaż prawdopodobnie zachowano niektóre ikony z okresu prawosławnego), wstawiono do niej natomiast ołtarze boczne, a w ołtarzu głównym znajdował się typowo zachodni wizerunek Matki Boskiej Bolesnej. Elementy te pozostały w cerkwi także po 1839, gdy na mocy postanowień synodu połockiego przeszła ona, razem z całą diecezją, do Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego. Ikonostas został wstawiony do narewskiej świątyni dopiero w 1868. Utrzymywał się również kult obrazu Matki Boskiej Bolesnej.
Pounicka cerkiew została w latach 80. XIX w. przeniesiona na cmentarz w Narwi, na jej miejscu zaś zbudowano nową świątynię. Na początku XX w. uczęszczało do niej ponad 3 tys. wiernych. Działalność parafii zamarła w 1915 wskutek bieżeństwa. Ewakuowani ze wsi prawosławni zabrali ze sobą szczególnie czczone w świątyni wizerunki, które nigdy nie wróciły do Narwi. Po 1918 cerkiew została ponownie otwarta i odtąd jest nieprzerwanie czynna. W 1990 budynek został poważnie uszkodzony przez pożar, który zniszczył jego zabytkowe wnętrze. Odrestaurowaną cerkiew ponownie konsekrowano cztery lata później.
W styczniu 2020 r. trwał jeszcze kolejny remont, a jego efekty były coraz bardziej widoczne.
Opracowanie i zdjęcia: Liliana Kołłątaj
Powyższe zdjęcia cerkwi zostały wykonane podczas wyjazdu z Klubem Globtrotera na Święto Jordanu na Podlasiu 19.stycznia 2020 r.
W KRĘGU ŚWIĘTA JORDANU PO ZAGUBIONYM PODLASIU. Polska z Klubem Globtrotera
Aktualizacja
Klub Globtrotera odwiedził Narew ponownie w czerwcu roku 2021 i to właściwie zupełnie przypadkowo. Wizyta w tym miejscu nie była planowana, ale … było po drodze. 😉 To jak tu nie zajrzeć i nie sprawdzić, co się aktualnie dzieje w cerkwi, jak postępuje remont? Toteż – oczywiście zajrzeliśmy. 🙂 I było warto. Bo remont się skończył, a w dodatku cerkiew była otwarta. Poniżej pełniejsza i zdecydowanie bardziej aktualna fotorelacja.
Acha! Omal bym nie zapomniała! Kiedy już traficie na Podlasie i do Narwi, to warto od cerkwi, która stoi w samym środku osady, przejść trzysta metrów na północ główną ulicą, w kierunku rzeki. Tam między drzewami ujrzycie drugą zabytkową drewnianą świątynię, dla odmiany katolicką. A w dodatku jeszcze starszą od cerkwi. Kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i świętego Stanisława pochodzi bowiem z XVI wieku i pamięta czasy Bony i Zygmunta Starego, którzy zakładali tutejsze osady. Wówczas Narew była nawet miastem królewskim. Kościół prezentuję w oddzielnym artykule ⏩ UWAGA! ZABYTEK! NARWIAŃSKIE PEREŁKI
Podoba Ci się ten artykuł? Będzie mi bardzo miło, jeżeli zostawisz ślad Twojej wizyty w postaci komentarza lub polubienia i zostaniesz stałym czytelnikiem tego bloga.
Możesz także zasubskrybować bloga i otrzymywać bezpośrednio na swoją skrzynkę pocztową informacje o nowych artykułach oraz o terminach spacerów historycznych i przyrodniczych, rajdów i wycieczek Klubu Globtrotera.
Klub Globtrotera Warszawa 
2 myśli w temacie “BŁĘKITNE PODLASIE. CERKIEW W NARWI”