W Warszawie mamy kilka pomników Janusza Korczaka. Jednak najpiękniejszy i najbardziej ekspresyjny znajduje się na Cmentarzu Żydowskim przy ul. Okopowej. Stoi na placyku kończącym alejke na prawo od wejścia na cmentarz. Pełni on jednocześnie funkcję symbolicznej mogiły Starego Doktora. Janusz Korczak właściwie nazywał się Henryk Goldszmit, stąd na postumencie wykuto obydwa nazwiska.
Zginął w obozie zagłady w Treblince, na początku sierpnia 1942 r, za datę śmierci przyjmuje się 6 lub 7 sierpnia, dokładna data śmierci nie jest potwierdzona.
5 lub 6 sierpnia 1942 r. Janusz Korczak i jego współpracowniczka Stefania Wilczyńska wraz z ich wychowankami zostali wyprowadzeni z Domu Sierot, przeniesionego już wówczas ulicy Krochmalnej na Sienną. Tragiczny pochód dotarł na stację przeładunkową Umschlagplatz (rampę kolejową Dworca Gdańskiego), skąd wagonami towarowymi wywieziono ich do Treblinki.
Pomnik projektu Mirosława Smorczewskiego został odsłonięty w 1982 r., w 40. rocznicę śmierci Janusza Korczaka. Przedstawia Starego Doktora idącego na Umschlagplatz wraz z dziećmi – jego wychowankami z prowadzonego przez niego Domu Dziecka z ulicy Krochmalnej (obecnie Jaktorowska, Dom Dziecka jest tam do dziś, ponadto znalazło tam siedzibę Korczakianum, pracownia naukowa Muzeum Warszawy, dokumentująca życie i działalność Korczaka).
Pierwotnie rzeźba wykonana była ze sztucznej żywicy. Niestety, okazało się, że wybór materiał był dość niefortunny. Symboliczny grób Korczaka odwiedza wiele osób, w tym także wycieczki szkolne. Grupy żydowskie tradycyjnie kładą kamyczki. Polskie dzieci, jednak przywykłe do zwyczajów z cmentarzy katolickich, często zostawiają tam zapalone znicze. Żywica, z której wykonany był pierwszy pomnik, okazała się łatwopalna. Rzeźba kilkakrotnie zapaliła się od świec. Aby rozwiązać ten problem odlano pomnik w brązie. Oryginał ze sztucznej żywicy, oczywiście po usunięciu uszkodzeń, przekazano do Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Borzęciczkach, którego wychowankowie opiekują się żydowskimi cmentarzami. Ośrodek ten istnieje od roku 1960 w zabytkowym, XIX-wiecznym pałacu. Patronem Ośrodka jest właśnie Janusz Korczak. Imię Korczaka nadano szkole 10 października 2002 r. Rok później pomnik z Warszawy dotarł na dziedziniec Ośrodka i został uroczyście odsłonięty z udziałem wielu znakomitych gości.
Stefania Wilczyńska nie doczekała się tak pięknego wspomnienia. Ona oraz jej siostra Julia Wilczyńska (która również zginęła tragicznie w sierpniu 1942 r,. być może też w Treblince z Korczakiem i dziećmi) zostały upamiętnione inskrypcją na grobowcu rodzinnym na Cmentarzu Żydowskim w Warszawie.
Idąc do pomnika Korczaka po drodze mijamy jeszcze jedno upamiętnienie tragedii dzieci żydowskich w czasie II wojny światowej. Ten drugi pomnik – mauzoleum opisuję szczegółowo w oddzielnym artykule ➡️ PAMIĘCI DZIECI HOLOCAUSTU.
Podoba Ci się ten artykuł? Będzie mi bardzo miło, jeżeli zostawisz ślad Twojej wizyty w postaci komentarza lub polubienia i zostaniesz stałym czytelnikiem tego bloga.
Możesz także zasubskrybować bloga i otrzymywać bezpośrednio na swoją skrzynkę pocztową informacje o nowych artykułach oraz o terminach spacerów historycznych i przyrodniczych, rajdów i wycieczek Klubu Globtrotera.
Klub Globtrotera Warszawa 