CMENTARZ NA TATRZAŃSKĄ NUTĘ

CMENTARZ NA PĘKSOWYM BRZYZKU
Jeśli bywacie w Zakopanem, a jeszcze tam nie dotarliście, to odwiedźcie to miejsce koniecznie. To obowiązkowy punkt na trasie spaceru po Zakopanem każdego szanującego się turysty.
Najbardziej znana zakopiańska nekropolia powstała w połowie XIX wieku, służąc od początku jako cmentarz parafialny.
Obecnie jest to cmentarz przede wszystkim zabytkowy i w zasadzie zamknięty, choć pochówki jeszcze się zdarzają (głównie w grobach rodzinnych). Ale przede wszystkim jest to kawał historii Zakopanego, Tatr i Podhala.
Pierwszym proboszczem zakopiańskiej parafii związanej z drewnianym kościółkiem obok cmentarza był ksiądz Józef Stolarczyk (artykuł o nim opublikowany jest oddzielnie 👉 PLEBAN SPOD GIEWONTU

Gdy zmarł, pochowano go na cmentarzu, do powstania którego się przyczynił. To bowiem właśnie parafii św. Klemensa (czyli de facto na ręce księdza Stolarczyka) Pęksowie przekazali w darze brzyzek, czyli fragment ziemi na skraju urwiska nad potokiem, nieopodal kościółka.
O kościółku możecie poczytać w oddzielnym artykule 👉 KOŚCIÓŁEK ŚW. KLEMENSA W ZAKOPANEM

Z czasem Cmentarz na Pęksowym przerodził w swoisty Panteon Zakopiański. Pochowano tu pierwszych działaczy zakopiańskich, którzy stworzyli z małej wioski stolicę Tatr. Do nich dołączyli artyści, których zwabiały pejzaże i atmosfera regionu. Wraz z nimi spoczęli tu także tatrzańscy przewodnicy, którzy zachwyconych górami malarzy i pisarzy wodzili po skalistych szlakach. Obok nich – ratownicy TOPR-u, nierzadko młodzi chłopcy, którzy stracili swe życie idąc na ratunek innym, jak choćby Bartek Olszański i Marek Łabunowicz. 
O historii TOPR piszę w innym miejscu na blogu 👉 NA RATUNEK Z SZAROTKĄ W TLE

Na nagrobkach znajdziemy tu wiele sławnych nazwisk. Przypomnę tu niektórych, przy czym zaznaczam, że wybór jest nieco subiektywny, bo i tak w jednym artykule trudno by wymienić wszystkich. 

Zacznijmy od tych najbardziej znanych i wpisanych w historię rozwoju  Zakopanego na przełomie XIX i XX wieku.

Tytus Chałubiński i Sabała 

Ksiądz Józef Stolarczyk – pierwszy proboszcz Zakopanego w parafii św. Klemensa, założyciela cmentarza.

Fundator cmentarza Jan Pęksa i jego rodzina.

Założyciele TOPR-u: Mariusz Zaruski i Kazimierz Dłuski.

Artyści – literaci, malarze, rzeźbiarze, muzycy, kiedy innymi: Stanisław Witkiewicz (ojciec), Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Władysław Orkan, Karol Stryjeński, Kornel Makuszyński, Antoni Kenar, Władysław Hasior.

Osoby których nazwiska kojarzą się ze sportem i czasami II wojny światowej i niemieckiej okupacji Zakopanego: Helena Marusarzówna i Bronisław Czech.

Znajdziemy tu także oczywiście całą plejadę znanych postaci z grona taterników, alpinistów, himalaistów, przewodników tatrzańskich i autorów kompendiów wiedzy o Tatrach, ratowników TOPR, pracowników schronisk.

Upamiętniono tu także tablicami na murze cmentarza, tych którzy Tatrami byli związani, ale nie spoczęli na zakopiańskiej nekropolii, jak Mieczysław Karłowicz, Karol Szymanowski, Oswald Balcer.

Długo jeszcze można by wymieniać… A przy tym jest to miejsce zupełnie szczególne. Prawie każdy nagrobek to małe dzieło sztuki. Niejednokrotnie twórcami tych rzeźb i pomników byli zakopiańscy artyści.

Warto przy okazji wspomnieć, że funkcję głównego cmentarza parafialnego pełni obecnie nowa, rozległa nekropolia przy ulicy Nowotarskiej. Przy czym słowo ‚nowa’ traktować należy relatywnie, jako że powstała w 1920 roku i niejeden ciekawy zabytkowy grób tam znajdziemy. Gdybyście na przykład na Pęksowym Brzyzku szukali grobu słynnego przewodnika i ratownika tatrzańskiego Klimka Bachledy – to tam go nie znajdziecie. Dla przypomnienia: Klemens Bachleda był pierwszym ratownikiem TOPR, który zginął podczas akcji TOPR-u. Stało się to w Tatrach Słowackich w rejonie Małego Jaworowego Szczytu.

---

Podoba Ci się ten artykuł? Będzie mi bardzo miło, jeżeli zostawisz ślad Twojej wizyty w postaci komentarza lub polubienia i zostaniesz stałym czytelnikiem tego bloga.

Możesz także zasubskrybować bloga i otrzymywać bezpośrednio na swoją skrzynkę pocztową informacje o nowych artykułach oraz o terminach spacerów historycznych i przyrodniczych, rajdów i wycieczek Klubu Globtrotera.

---

---